HET
WEER,
NADER VERKLAARD
de (oudere) verhalen
zijn soms niet meer helemaal up to
date,
onze excusses daarvoor,
red.
Lucht steeds zonniger en droger
Op de kortste dag van het jaar zou je haast
vergeten
dat 2022 het zonnigste jaar
ooit gemeten was.
Toch
passeerde het landelijk gemiddelde aantal zon-
uren al op
8
november het oude record uit 2003 van
2099.5 uur. Waarom was het
zo zonnig?
En wordt het
alsmaar zonniger?
Trend naar meer zon gaat samen met drogere lucht
Ja, Nederland wordt alsmaar zonniger. Dit geldt vooral
voor
het zomerhalfjaar
(april tot en met september),
waarin sinds
begin deze eeuw de zonneschijn met
192 uur oftewel met 16
procent toegenomen (figuur 1,
boven). Opvallend is dat in
dezelfde periode de
relatieve luchtvochtigheid met 4 procent is afgenomen,
van
78 naar 74 procent (figuur 1, midden). Bij lagere
relatieve
vochtigheid raakt de
lucht minder snel
verzadigd met waterdamp,
ontstaan er minder snel
wolken en is
er meer zon. Ook kan meer
zon leiden tot
uitdroging van de bodem en zo tot lagere
relatieve
vochtigheid. In hoeverre hangen de recente trends in
zonneschijn en
relatieve vochtigheid met elkaar samen?
Zonnige jaren zijn ook jaren met drogere lucht
Dat meer zon samengaat met drogere lucht geldt niet
alleen
voor de trends.
Ook bij de meeste individuele
jaren gaat veel
zon gepaard met lage relatieve
vochtig-
heid, en weinig zon met
hoge relatieve vochtigheid.
Voor de afwijkingen
ten opzichte van
de groene trend-
lijn zijn er gemiddeld 42 zonuren meer als de
relatieve
vochtigheid 1 procent daalt (figuur 2). Als je dit
verband
ook toepast op
de trend in relatieve vochtigheid van
4
procent, dan geeft dit 168 uur meer
zonneschijn.
Dit verschilt
betrekkelijk weinig met de waargenomen
192 uur meer
zonneschijn.
De samenhang tussen
zonneschijn en relatieve vochtigheid is voor
de recente
trends dus ongeveer even sterk als voor de variaties
van jaar op jaar.
Eventueel figuren aanklikken s.v.p.
gemiddeld over 5 stations (‘LH05’) in het zomerhalfjaar
(april tot en met september), van begin vorige eeuw tot
en met 2022. İKNMI
afwijkingen ten opzichte van de groene trendlijnen
in figuur 1. İKNMI
Waarom is de relatieve vochtigheid afgenomen?
Vaker
hogedrukgebieden?
Waarom is de relatieve vochtigheid afgenomen?
Voor een deel
komt dit doordat er
deze eeuw in het
zomerhalfjaar vaak
hogedrukgebieden waren, met
weinig wolken,
veel zon en drogere
lucht.
De gemiddelde luchtdruk is sinds begin deze eeuw
iets
toegenomen (figuur 1, onder). Dit is echter een
zwak effect, in
het recordzonnige
2022 was de
luchtdruk inderdaad hoog, maar
bijvoorbeeld in 2021
was de luchtdruk
ook hoog, terwijl er toen
juist
weinig zon was.
Lucht wordt droger doordat het land sterker opwarmt
dan de
zee
Ook elders in de wereld neemt de relatieve vochtig-
heid af,
vooral boven land.
Het verschil tussen land en
zee heeft te
maken met de beschikbaarheid van water
voor verdamping. De
opwarming van de aarde gaat
gepaard met een toename van
verdamping boven land
en boven zee. Boven land is er echter niet
altijd genoeg
water beschikbaar om te verdampen, de grond droogt
namelijk uit. Als dat gebeurt,
dan vermindert of stopt de
verdamping en stijgt de landtemperatuur omdat
verdam-
ping het
land koelt.Vochtige lucht vanuit zee warmt daar-
door gemiddeld
sterker op als deze boven land komt,
waardoor de relatieve
vochtigheid daalt.
En mede daar-
door hebben wij minder bewolking
en meer zonneschijn.
De toename
in zonneschijn is in lijn met de KNMI’14
klimaatscenario’s. Voor de zomers rond
2085
voorzien
deze een toename in zonnestraling van 0.9 tot
9.5
procent ten
opzichte van de periode 1981-2010.
KNMI-klimaatbericht door Peter Siegmund