De verwachte hitte van 2020 in een opwarmend klimaat

Het is warm in Nederland. In De Bilt verwachten we vanaf
donderdag 6 augustus tot halverwege volgende week
tropische dagen met maximumtemperaturen van boven
de 30 graden. Vroeger waren dit soort temperaturen
uitzonderlijk, tegenwoordig zijn ze vrij gewoon. In het huidige
klimaat telt een jaar rond de 5 tropische dagen. Het aantal
tropische dagen was honderd jaar geleden gemiddeld net
iets meer dan één per jaar. In het huidige klimaat zijn dat er
rond de vijf per jaar. De verwachte acht tropische dagen
deze zomer liggen daar weer ruim boven. De hoogste
maximumtemperatuur van het jaar is sinds 1901 veel sneller
toegenomen dan de wereldgemiddelde temperatuur.
Dit aspect van de zomer is niet uitzonderlijk in de
verwachting voor 2020: de temperatuur van 33 à 34 graden
die voor zaterdag 8 augustus verwacht wordt,
komt tegenwoordig vaker wel dan niet voor. Ook driedaagse
gemiddelde hitte, die voor de gezondheid relevanter is,
is dit jaar niet meer uitzonderlijk door de sterke stijging de
afgelopen eeuw.

Aantal tropische dagen

In figuur 1 is het aantal tropische dagen in De Bilt uitgezet
vanaf 1901 tot 2020, waarbij het aantal in 2020 (acht)
gebaseerd is op de ECMWF-verwachting en dus nog kan
veranderen. Zomers zijn heel wisselend, maar gemiddeld
hadden we in 1901–1930 iets meer dan één tropische dag
per jaar (1.1 om precies te zijn). Sindsdien is het aantal
opgelopen. Over de afgelopen dertig jaar (1991–2020)
waren het er gemiddeld iets minder dan vijf (4.8). Er is dus
een sterke toename van het aantal dagen met maximum-
temperatuur boven de 30 graden over de afgelopen 120 jaar,
wat ook wel voor de hand ligt als de aarde opwarmt. Dit jaar
krijgen we er hoogstwaarschijnlijk meer dan nu normaal is,
net als de twee afgelopen jaren. Het zomerweer is nu
eenmaal grillig naast de oplopende trend.

Hoogste maximumtemperatuur

De stijging van de hoogste maximumtemperatuur gaat drie
keer zo snel als de wereldgemiddelde temperatuurstijging.
Een andere veelgebruikte maat voor hitte is de maximum-
temperatuur van de warmste dag van het jaar. In figuur 2 is
goed te zien dat deze sterk is toegenomen. Aan het begin
van de twintigste eeuw was de hoogste maximum-
temperatuur rond de 30 graden, in overeenstemming met
ongeveer één tropische dag per jaar. Tegenwoordig is dat
al boven de 33 graden, met een uitschieter vorig jaar van
37.5 graden. De stijging gaat dus ongeveer drie keer zo
snel als de wereldgemiddelde temperatuurstijging, die over
dezelfde tijd 1.1 graad is. De hoogste waarde van 2020 in
de ECMWF-verwachting voor De Bilt, 32.1 graad, is lager
dan tegenwoordig normaal is en komt bijna elk jaar voor.
Het ECMWF-model heeft echter de neiging de hitte te
onderschatten, de KNMI-verwachting is ruim een graad
hoger. Ook die waarde zou tegenwoordig in het
merendeel van de jaren voorkomen.

Effect van hitte op gezondheid

Hittegolven eisen nog steeds veel slachtoffers.
In Europa zijn de effecten van hitte op de gezondheid
sterker als de hitte langer aanhoudt. We namen dan ook
vaak de hoogste waarde van het driedaagse gemiddelde
van de maximumtemperatuur of van de daggemiddelde
temperatuur. Ook deze aspecten van hitte in Nederland
nemen ongeveer drie keer zo snel toe als de
wereldgemiddelde temperatuur. De waarde van 2020 is
hierin wat uitzonderlijker, rond de eens in de vijf jaar.
Nog steeds iets waar we tegenwoordig niet verbaasd
ver zouden moeten zijn. (figuren eventueel aanklikken s.v.p)

Klimaatbericht door Geert Jan van Oldenborgh