HET WEER, NADER VERKLAARD
de (oudere) verhalen zijn soms niet meer helemaal up to
date, onze excusses daarvoor, red.

Kerstweer door de jaren heen

Rond Kerst treedt vaak een stijging van detemperatuur
op, wat ook wel "kerstdooiweer", in Duitsland "Weih-
nachtstauwetter", wordt genoemd. Meestal ligt de
temperatuur op deze dagen tussen 5 en 10 graden,
maar het kan ook veel zachter zijn. Zo was in 1977 de
vooravond van Kerst voorjaarsachtig met in ons land
temperaturen van 15 à 16 graden. (Leeuwarden,
 14.0 graden, red.) Sinds 1901 werd het in De Bilt op
de eerste Kerstdag vijftien keer warmer dan 10 graden,
het laatst in 2015 toen het KNMI een maximum-
temperatuur van 14.0 graden noteerde. De zachtste
eerste Kerstdag sinds 1901 beleefden we in 1997 toen
in De Bilt een temperatuur van 12.8 graden is gemeten.
In Woensdrecht en Oost-Maarland werd 14.5 graden
gemeten. De warmste beide Kerstdagen hadden we in
1974 met 12 graden zowel op eerste als 2de Kerstdag.
Ook in 2011 en 2012 waren de beide Kerstdagen
bijzonder zacht met maxima tussen 10 en 13 graden.
Kerstdagen met vorst zijn in de minderheid tien keer
bleef het in De Bilt sinds 1901 op eerste Kerstdag de
hele dag vriezen, terwijl tweede Kerstdag veertien maal
een zogenaamde ijsdag was. Zeven keer waren de
beide Kerstdagen ijsdagen, het laatst in 1970.
Sinds 1901 lag er acht keer op beide Kerstdagen een
sneeuwdek in De Bilt, in 1906, 1938, 1940, 1950, 1964,
1981, 2009 en 2010.

Strenge vorst is met Kerst al bijna een halve eeuw
niet voorgekomen: in 1964 is in De Bilt op beide Kerst-
dagen -12 graden gemeten, maar overdag kwam het
kwik boven nul. Bovendien viel 10 tot 15 cm. sneeuw en
kon er met Kerst op natuurijs geschaatst worden. Voor
schaatsers was vooral 1961 fraai: op beide Kerstdagen
leef het enkele graden vriezen bij zonnig weer met
weinig wind en het ijs lag er goed bij. In 1938
ging Nederland met Kerstmis massaal op de schaats:
het vroor matig tot streng, maar de zon scheen volop en
er lag een dik pak sneeuw. De temperatuur kwam toen
in De Bilt op 2e Kerstdag niet hoger dan -4.8 graden,
de laagste middagtemperatuur ooit met Kerst.
Op eerste Kerstdag 1961 was de laagste temperatuur
ooit -3.9 graden. In 1994 was Kerst voor het eerst in
bijna tien jaar winters met 's ochtends matige vorst.
Die Kerst is de geschiedenis ingegaan als gladde
Kerst. Vooral op de avond van 1ste Kerstdag viel regen
op een bevroren ondergrond (ijzel), waardoor de wegen
ijsbanen werden en twaalf mensen door de gladheid
om het leven kwamen. Zo'n spekgladde Kerst had ons
land ook in 1933 wat zo'n 300 ongevallen opleverde.
Kerstmis 1996 was heel koud met in het zuiden
10 graden vorst. Het jaar daarop was eerste Kerstdag
met 12 tot 14 graden uitzonderlijk zacht.

De laatste jaren was Kerst met uitzondering van 2000
en 2010 aan de zachte kant met soms temperaturen
tussen 10 en 14 graden. In 1998 en 1999 ook onstuimig
met storm, hagel en onweer. De storm van tweede
Kerstdag 1999, die vooral in Frankrijk, Duitsland en
Zwitserland heeft huisgehouden was voor dit gebied
één van de zwaarste stormen van de 20e eeuw.
De stormen hebben in heel Europa aan 130 mensen het
leven gekost en grote delen van Frankrijk in het donker
gezet. Daags na Kerst zaten 5 miljoen Fransen (1 op de
4 huishoudens) zonder stroom. Kerst 2009 en 2010 was
twee maal op rij en voor het eerste sinds 1981 een witte
Kerst. In 2010 lag er op eerste Kerstdag in het zuiden
van Limburg zelfs 30 cm. sneeuw. De grens tussen
vorst en dooi pendelde tijdens de Kerst 2010 over het
land wat leidde tot gladheid door ijzel en winterse buien.