HET WEER, NADER VERKLAARD
de (oudere) verhalen zijn soms niet meer helemaal up to
date, onze excusses daarvoor, red.

Eerste vorst

De eerste vorstdagen na de zomer worden in het
binnenland meestal in oktober en vlak langs de kust
niet eerder dan november waargenomen. Dit jaar is in
Wytgaard de eerste vorstdag op de 20ste november
met -0.3 graden. Sinds het begin van de officiële
metingen begin vorige eeuw is de eerste vorstdag in
De Bilt drie keer in september geregistreerd, het
vroegst op 16 september 1971. In 2016 was de 23ste
oktober de eerste vorstdag in De Bilt met -0.3 graden.
De 21e november was op een aantal plaatsen de
eerste vorstdag van het bijzonder zachte najaar van
2014. In Leeuwarden werd -2.0 graden gemeten, in
Wytgaard, -1.4 graden. In De Bilt kwam de temperatuur
in de nacht van 24 op 25 november voor het eerst
onder nul. In 2013 was in De Bilt 11 november de
eerste vorstdag van het najaar, in 2012 boekte de
vliegbasis Twente al op 23 september de eerste vorst.
In het jaar 2000 liet de eerste vorst in De Bilt tot
17 december op zich wachten. Zo'n late datum voor de
eerste vorstdag is nooit eerder voorgekomen ook niet
in metingen van het KNMI in de negentiende eeuw.
Het record van de laatste vorstdatum stond op naam
van 1970 toen het in De Bilt op 11 december begon
te vriezen. Landelijk staat het gedateerd op
16 december 2000 toen in het zuiden van ons land de
eerste vorst werd geregistreerd. In Leeuwarden is de
record laatste eerste vorstdag genoteerd op
23 januari 2007. Onder extreme omstandigheden zijn
in ons land ooit in september minima gemeten tussen
-2 en -4 graden.

Van een vorstdag is sprake wanneer de temperatuur
op de meethoogte van 1 meter 50 onder nul daalt.
De uiterste minima in oktober liggen tussen -6 en
ruim -8 graden. Oktober telt normaal (gemiddeld over
het tijdvak 1981-2010) landinwaarts één of twee
vorstdagen. In november worden in het binnenland
gemiddeld vijf tot zeven vorstdagen genoteerd,
maar soms wordt in die maand al het dubbele aantal
gehaald. Het jaartotaal varieert van 40 vorstdagen
aan de kust tot ongeveer 65 vorstdagen in het oosten
en noorden. Vlak boven de grond, op 10 centimeter
hoogte, daalt de temperatuur veel vaker onder het
vriespunt. Vorst aan de grond, ook wel nachtvorst
genoemd, kan in zeldzame gevallen ook midden in
de zomer voorkomen. In het oosten en noorden van
ons land daalt de temperatuur vlak boven het aard-
oppervlak in oktober op gemiddeld ongeveer vijf
dagen onder nul, maar soms wordt dat aantal in
september al overschreden.

Elke winter eerste sneeuw en vorstdag vanaf 1976